Eerst is de openbare ruimte ontworpen, pas daarna de gebouwen
Zet een hoofdtelefoon op en maak een rondje door de wijk
Holland Park is een goed voorbeeld van een zorgvuldig vormgegeven stedenbouwkundig ontwerp dat een aangename en gevarieerde auditieve beleving met zich mee brengt. Een openbare ruimte met hoge verblijfskwaliteit was in het plan een prominent doel. De gebouwen staan daarom in dienst van de openbare ruimte: zij vormen de straatwanden en geven de begrenzing aan die past bij het gebruik van de ruimte.
De openbare ruimte in Holland Park is compact, overzichtelijk en steeds anders van maat. Doordat de rooilijnen zijn geknikt en de bouwblokken niet in één materiaal, kleur, of stijl zijn uitgevoerd2, levert het bewegen door de openbare ruimte een aaneenschakeling van gevarieerde ervaringen op, zowel auditief als anderszins.
Waarom klinkt Holland Park zo goed?
- De publieke ruimte bestaat uit een serie compacte, kleinschalige en fijnmazige verblijfsruimtes. Dat zorgt voor ontmoeting en sociaal verkeer met veel menselijke geluiden (stemmen, geroezemoes, (kinder)spel, etc.)
- De wijk is autoluw3, subtiele geluiden worden niet overstemd door geluid van gemotoriseerd verkeer.
- De geknikte rooilijnen, de steeds anders gedetailleerde gevels en de verschillende maten van de openbare ruimtes zorgen voor een heterogene geluidsomgeving. Geluiden weerkaatsen op elke plek anders. Je loopt door een afwisselende mix van intieme en meer wijdse ruimtes. Op een betrekkelijk klein oppervlak heb je dus de keuze uit veel verschillende sferen.
- De waterpartijen en grachten voegen aangename geluiden toe die het weer en de seizoenen hoorbaar maken.
- Eerst de ruimte ontwerpen, en dan pas de gebouwen klinkt paradoxaal maar hier heeft het gewerkt. Daarom is dit misschien wel de belangrijkste reden dat Holland Park zo goed klinkt: de beleving van de ruimte stond vanaf het begin voorop.
Ook lang nadat het heeft geregend is het geluid van klaterend water te horen uit de waterspuwers die worden gevoed uit de platte daken.
Wat valt er te leren van Holland Park?
Hoewel de ontwerpbeslissingen voor de openbare ruimte in het stedenbouwkundig plan vooral vanuit visueel oogpunt zijn beargumenteerd, hebben ze ook een prettige en gevarieerde auditieve omgeving opgeleverd. Hoe komt dat?
- Ontwerpen vanuit zintuigelijke beleving levert een aantrekkelijke openbare ruimte op. Door de gebogen en geknikte lijnen, meanderende wandelpaden, hoogteverschillen en doorkijkjes is er niet alleen elke 10, 20 meter wat nieuws te zien; het klinkt ook steeds anders, dit in tegenstelling tot wijken met rechte lineaire gevels en lange straten.
- Oriëntatie is gebaat bij heterogeniteit. Dat het overal net iets anders klinkt, levert niet alleen een prettige ervaring op, maar betekent ook dat mensen met een visuele beperking zich hier goed kunnen oriënteren.
- Bodem en gevelwanden in samenhang ontwerpen zoals hier is gebeurd zou staande praktijk moeten zijn. De auditieve kwaliteit van de ruimte is daardoor beter te ontwerpen en de kans op onaangename verrassingen achteraf neemt af. Voorbeeld: Een prachtig ontworpen maaiveld met veel groen en gelegenheid tot verblijven ingeklemd tussen twee strakke glazen gevels levert meestal weinig (auditieve) verblijfskwaliteit op en zal daarom niet of nauwelijks worden gebruikt.
- Bij het opstellen van een stedenbouwkundig plan worden ontwerpbeslissingen genomen die ook hun uitwerking hebben op de geluidsomgeving. Dit wordt door stedenbouwkundigen vaak niet voorzien waardoor de uitkomst soms negatief kan zijn. Het verdient aanbeveling om bij het opstellen van het stedenbouwkundig plan kennis over goed geluidsontwerp van een ruimte te introduceren en toe te passen. Dat heeft dat grote positieve gevolgen voor het uiteindelijke resultaat.
De geknikte rooilijnen, de steeds anders gedetailleerde gevels en de verschillende maten van de openbare ruimtes zorgen voor een heterogene geluidsomgeving.
Ontwerpstrategieën
Welke ontwerpstrategiën zijn hier met succes toegepast:
- Rooilijn knikken of buigen
- Publieke ruimte reduceren
- Water toevoegen
- Autoluw